1940 ve 1941 yılları arasında Bingöl Valiliği yapan Sadullah Koloğlu, Libya’nın kuruluşunun ilk yıllarında Türk Hükümeti’nin izni ve görevlendirmesi ile Libya’nın ilk başbakanı oldu.
Cumhuriyet Gazetesi arşivlerinde yer alan haberde 1940 ve 1941 yılları arasında Bingöl Valiliği görevini üstlenen Sadullah Koloğlu’nun hikâyesi yer alıyor. Bingöl Valiliğinden emekli olan Koloğlu, 19 Kasım 1940’ta Bingöl Valiliği’ne atanır. Bir sene sonra, 22 Kasım 1941’ de yaş haddinden emekli olur.
Koloğlu’nun biyografisinin bulunduğu çalışmalarda hikâyesine şu şekilde yer veriliyor;
İstanbul’a döner. Çocukları yetişmiş, tahsilleri için gerekli para konusunda sıkıntı baş göstermiştir. Toprak Mahsulleri ofisinde çuval kontrolörlüğü ve Çocuk Esirgeme Kurumu müfettişlikleri gibi geçici görevlerde bulunur. Hatta onun siyasete girmesi için uğraşanlar bile çıkacaktır. Çocuklarının geleceği için endişelenen Sadullah Bey, miras işleri için baba ocağı Bingazi’ye gider. Burada rahmetli babasının yakın arkadaşı, ve bir dönem hapislik arkadaşı da olan, Bingazi Emiri Sunusi ile de görüşür. Libya’nın o yıllarda bağımsız bir devlet olarak kurulması gündemdeydi ve emir Türkiye’den ve yakın arkadaşı olan babasından, namını bildiği Sadullah Bey’i kendi yanında yardımcısı olarak görmek istediğini söyler.
Buna sıcak bakmayan Sadullah Bey yeniden Türkiye’ye döner. Yine geçim sıkıntısı dolu günler onu ve çocuklarını beklemektedir. Bu arada, emir Sunusi Türk hükümet yetkililerine başvurur ve Sadulah Bey’in yeni kurulan Bingazi ( Libya ) Hükümeti’nde görev alması için izin ister. Hükümet bu konuyu bakanlar kurulunda görüşür ve 23.01.1950 tarihli kararla, 3 yıl süreyle Bingazi Hükümeti’nde çalışmasına müsaade eder. Bu durum, eski Osmanlı toprağı olan bu yere verilen öneme dair nezaketli tarihi bir atıftır aynı zamanda.
BİNGÖL VALİSİYKEN, LİBYA BAŞBAKANLIĞINA GİDEN SÜREÇ
Trablus, Bingazi ve Fizan olarak üçe bölünmüş Libya toprakları, Fransızların tüm karşı çıkışına rağmen, Birleşmiş Milletler’in aldığı kararla bağımsızlığını ilan eder. Libya Devleti’nin kurulma sürecinde, bunu alttan alta istemeyen İngilizler de vardı. Emir Sunusi ile birlikte hareket eden, Türkiye’de yetişmiş bu değerli devlet adamının çıkışları bu yüzden İngilizleri bile endişelendiriyordu. İngilizler, fakir Libyalıları kendilerine bağımlı kılma gayretindedir. Ülkede baş gösteren ve zirai tahribat yapan bazı hastalıkların ilaçlarının İngiltere’den gelişini bilerek geciktiren İngiliz yöneticilerle sert tartışmalara girecektir Sadullah Bey Zira o dönem Libya’da Sağlık Bakanı görevindedir.
ARAP KAYMAKAM, TÜRK BAŞBAKAN
Bu dişli rakibi aradan çıkarmak için, İngilizler kabile reisleriyle pazarlıklara girişirler. Yeni filizlenen devlete nifak sokmak en bilindik yoldur onlar için. Fakat İngilizlerin bu oyunu o an sökmeyecek, emir Sunusi tarafından Türkiye’nin “Arap Kaymakam’’ı Sadullah Bey, Libya Devletinde “Türk Başbakan” lakabıyla başbakanlığa getirilecektir.(HABER: Ahmet BOYDAŞ)
