Sarıbal, Türkiye’nin bitkisel yağ üretiminin yaklaşık %80’ini ayçiçeğinden karşıladığını belirtti ve "Dünya ayçiçeği üretiminin %75.8’i Rusya, Ukrayna ve Avrupa Birliği ülkelerinde gerçekleşiyor. Buna rağmen, AB en büyük ithalatçı, Çin ise en büyük ihracatçı konumunda" dedi.
Türkiye, Ayçiçeği Üretiminde Geriliyor
Sarıbal, Türkiye'nin dünya genelinde ayçiçeği üretiminde 9. sırada olduğunu ve yağlık ayçiçeği üretiminin büyük kısmının Trakya ve Batı Karadeniz bölgelerinde yapıldığını belirtti. En fazla üretimin Edirne, Adana, Tekirdağ, Kırklareli ve Konya illerinde gerçekleştiğini söyleyen Sarıbal, bu illerin toplam üretimdeki payının %50’yi geçtiğini ifade etti. Sarıbal, AK Parti'nin ithalata dayalı tarım politikalarının ayçiçeği üreticisini zor durumda bıraktığını, TÜİK verilerine göre Türkiye’nin ayçiçeğindeki yeterlilik oranının 2002’de %84.8 iken 2023’te %51.3’e gerilediğini vurguladı.
Ayçiçeği İthalatı Artıyor, Yerli Üretici Zor Durumda
Sarıbal, yağlı tohum ve türevlerinin Türkiye'nin en önemli ithalat kalemlerinden biri olduğunu belirterek, Türkiye’nin ayçiçeği ithalatında Avrupa Birliği'nden sonra dünya genelinde ikinci sırada yer aldığını söyledi. 2023 yılında ayçiçeği tohumu, yağı ve küspesi için toplam 2 milyar dolar ödendiğini ve ithalatın %44’ünün Ukrayna'dan, %25’inin ise Romanya'dan yapıldığını ifade eden Sarıbal, son 5 yılda ödenen bedelin %117 oranında arttığını dile getirdi. AK Parti döneminde yağlı tohum ve türevleri için ödenen toplam bedelin 26 milyar dolara yaklaştığını, 2024’ün ilk 6 ayında ise yaklaşık 1 milyar dolar değerinde ithalat yapıldığını belirtti. Sarıbal, ithalatın çoğunlukla ham yağ şeklinde yapılmasının sanayinin kırma kapasitesini atıl bıraktığını ve katma değer kaybına yol açtığını ekledi.
Sarıbal'dan Çözüm Önerileri
Sarıbal, üretici örgütlerinin de dile getirdiği çözüm önerilerini şöyle sıraladı:
- Ayçiçeği ithalatında gümrük vergileri: Rekoltenin gıda güvencesini tehlikeye sokacak seviyelere düşmediği sürece, gümrük vergilerinin indirilmemesi gerektiği.
- Prim desteği artırılmalı: Yağlık ayçiçeğinde 2,25 TL olan fark ödemesi (prim) desteğinin 5 TL’ye çıkarılması.
- Kuraklıktan zarar gören üreticilere destek: Kuraklıktan etkilenen ayçiçeği üreticilerinin zararlarının en kısa sürede ödenmesi.
- Kuraklığa dayanıklı çeşit geliştirme: Kamu araştırma kuruluşlarının kuraklığa dayanıklı ayçiçeği çeşitleri geliştirme çalışmalarının hızlandırılması.
- Mazot ve gübre destekleri revize edilmeli: Yıl içerisinde yapılan zamlar dikkate alınarak mazot ve gübre desteklerinin gözden geçirilmesi gerektiği.
Sarıbal, bu önerilerin dikkate alınması halinde ayçiçeği üreticilerinin yaşadığı zorlukların hafifletilebileceğini ifade etti.
